ترجمه‌ی پویان حسن‌آبادی
رولف دوبلی، نویسنده و اقتصاددان سوئیسی، در ایران با کتاب پرفروش «هنر شفاف‌اندیشیدن» به‌ترجمه‌ی عادل فردوسی‌پور شناخته شده است. او پیش از این کتاب چند رمان نیز نوشته است، اما شهرت جهانی خود را مدیون همین کتاب آخرش است. او در آخرین فصل «هنر شفاف اندیشیدن» نیز از مشکلی به‌نام «توهم اخبار» نام می‌برد و می‌گوید سه سال است که به خاطر همین مشکل، خواندن اخبار را کنار گذاشته. دوبلی در این مصاحبه دلیل این عقیده‌ی خود را بیشتر توضیح می‌دهد.
دیرگاهی‌ست که دانسته‌ایم خبر بد برایمان خیری ندارد، اما به‌گفته‌ی رولف دوبلی، نویسنده و کارآفرین ، مشکل از رسانه است که بیشترین اخبار را به ما می‌رساند.
دیدگاه رولف دوبلی، نظر مارشال مک‌لوهان را تداعی می‌کند ـ «رسانه، پیام است» ـ و از نظر دوبلی، رسانه چیز خوبی نیست. در قرن بیست‌ویکم که اخبار بلافاصله در روزنامه‌ها، تلویزیون و اینترنت منتشر می‌شوند، حواس‌مان مدام پرتِ اتفاقاتی می‌شود که هیچ ربطی به ما ندارند. دوبلی در مقاله‌ای در گاردین می‌گوید: «اگر هر روز صبح پانزده دقیقه روزنامه بخوانید، پانزده دقیقه سرِ ناهار و پانزده دقیقه هم قبلِ خواب اخبار را چک کنید، پنج دقیقه وقتی را هم که جسته‌گریخته سر کار خبر شنیده‌اید اضافه کنید، به‌علاوه زمانِ به‌هم خوردن تمرکز و تمرکز مجددتان، لااقل هفته‌ای نصفِ روز را از دست می‌دهید.» شاید به نظر برسد که روند خبررسانی به طور خاص در عصر دیجیتال از کنترل خارج شده است، اما دوبلی می‌گوید این مشکل همیشه وجود داشته است.
«اخبار قبل از عصر دیجیتال بد بود، اما در عصر دیجیتال بدتر شد؛ چون به‌محض این‌که به لینک‌ها برسید، توجه‌تان به چیز دیگری جلب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد متنی که لینک دارد به خوبیِ متن بدون لینک در ذهن نمی‌ماند؛ فقط به‌خاطر این‌که تمرکز را از آدم می‌گیرد.»
با وجود شباهت‌های دوبلی و مک‌لوهان، و با وجود نظرات دوبلی درباره‌ی رسانه، او برخلاف مک‌لوهان خود را تئوریسین رسانه نمی‌داند. «من فقط اهل عمل و واقع‌بینم، و در مورد اخبار، به این نتیجه رسیدم که اخبار تا حد زیادی برایمان بد است، و به همین دلیل است که سراغش نمی‌روم. من ادعای پیشگوییِ روند گسترش اخبار یا رسانه را ندارم، پس ابداً اهل نظریه‌پردازی نیستم؛ من آدم عمل‌گرایی هستم، همین و بس.»
در دوران ویکی‌لیکس و فشار برای شفاف‌سازی، به‌نظر می‌رسد دوبلی تقریباً عکس این وضع را توصیه می‌کند، اما وقتی از او می‌پرسیم که آیا به‌نظرش افرادی مثل جولین آسانژ و ادوارد اسنودن دارند دنیا را به جهت اشتباهی می‌برند، به‌طرزی شگفت‌انگیز از این افشاگران حمایت می‌کند. دوبلی می‌گوید: «آن‌ها عالی‌اند. ژورنالیسمِ تحقیقی واقعاً مفید است و این کاری‌ست که آن‌ها دارند می‌کنند. آن‌ها افشاگرند، اما درعین‌حال بخش دیگری از کارشان ژورنالیسمِ تحقیقی است. در نهایت رسانه باید از این چیزها استفاده کند. این کاملا برای دموکراسی مفید است. برای یک جامعه‌ی سالم خیلی لازم است. وانگهی، یک قطعه‌ی خبریِ کوتاه از ویکی‌لیکس چندان ارزشی ندارد، اما کلّیت ویکی‌لیکس و کلّیت دامنه‌ی چیزی که ردگیری شده و چراییِ آن، اگر نگوییم ده صفحه، لااقل پنج صفحه فضا برای شرح و بسط می‌خواهد. روش‌های سنتی پخش خبر نمی‌توانند چنین چیزی را مخابره کنند. روش‌های سنتی پخش خبر نمی‌توانند علل حوادث را توضیح دهند.»
دوبلی بر بد بودنِ بخش‌های خبری اصرار می‌ورزد و معتقد است وسواس خبر داشتن از آنچه در گوشه و کنار دنیا می‌گذرد نفعی به حال آدم ندارد، با وجود این می‌گوید که باید توجه‌تان را معطوف به کتاب‌ها و مقالات بلندی کنید که از روزنامه‌نگاری تحقیقی استفاده می‌کنند. این‌ها به شما وسعت دید کافی می‌دهند تا بتوانید جهان امروز، داستان‌های تاریخی یا فیلم‌های مبتنی بر وقایع تاریخی را درک کنید. دوبلی می‌گوید: «من می‌توانم تصمیم بگیرم که چه می‌خواهم بدانم، و به تصمیم خودم سراغ آن بخش از اطلاعات می‌روم. چه از طریق کتاب‌ها، چه صحبت با کارشناسانی که واقعاً از موضوع آگاهی دارند، یا مقالات بلند. نیازی به روزنامه‌ها ندارم، پس می‌توانم از فیلم‌ها یا رمان‌هایی در مورد یک موضوع خاص لذت ببرم. دور ماندن از جریان اخبار کمی آدم را غیراجتماعی می‌کند، ولی به‌دردبخور است.
اگر آخرین کلیپ ویدیویی کوتاهی را که دیشب سی‌ان‌ان نشان داده ندیده باشی، نمی‌توانی درباره‌اش حرف بزنی، ولی وقتی با دوستانت که آن را دیده‌اند صحبت می‌کنی، آن‌ها درباره‌اش با تو حرف می‌زنند. بنابراین می‌شود از طریق شبکه‌های اجتماعی واقعیِ تشکیل‌شده از دوستان واقعی، از اتفاقات خاص باخبر شد. بله، این کمی آدم را غیراجتماعی می‌کند، ولی از جهت مثبت.» می‌خندد. «به‌خاطر همین است که می‌گویم در مورد این چیزها کتاب و مقالات بلند بخوانید. مهم نیست که چیزی را الان بدانید یا یک ماه بعد. من می‌توانم صبر کنم و شش ماه بعد چیزی بخوانم، آن‌وقت از قضایای جنگ سوریه سر درمی‌آورم. لازم نیست همین حالا بدانم.»
همه‌ی ما در این سیاره وقت محدودی داریم، و مقدار زمانی که صرفِ دنبال کردن آخرین اخبار می‌کنید واقعاً به خودتان بستگی دارد. دوبلی می‌گوید: «فرض کنید اندازه‌ی جهان دوبرابر حالا بود. احتمالاً دوبرابر حالا خبر داشتیم. آیا دوبرابر این میزان از اخبار را می‌توانید هضم کنید؟ احتمالاً نه. اکثر مردم خودشان را در معرض انفجار اخبار قرار می‌دهند، خواه به آن‌ها مربوط باشد، خواه نباشد. این فقط وقت‌تان را پر می‌کند؛ در اصل فقط سرگرمی است.»
منبع: No News is Good News - The Best You
